Vandaag gaan we Marrakesh verkennen. Het is een zonovergoten dag en om half twaalf gaan we met het busje van de camping naar het oude centrum van de stad en worden dichtbij het oriëntatiepunt van de medina, de Koutoubia-minaret afgezet en lopen dan naar het Place Jemaa el Fna, volgens onze reisgids, het geweldigste plein van de wereld, het is een openlucht circus met slangenbezweerders, muziekanten, verhalen vertellers etc., maar ook souvenir verkopers proberen hier hun slag te slaan.
Ook zijn er stalletjes waar ze vers geperst sinaasappel- en grapefruitsap verkopen, zuidvruchten zoals dadels, vijgen, gedroogde abrikozen, noten, etc. aanbieden en je gelooft het bijna niet, er worden zelfs kunstgebitten verkocht. Als we er rond twaalf uur aankomen is het nog erg rustig op het plein, op de weg er naar toe staat het vol met rijtuigjes waarmee je een rondrit kunt maken, ook lopen er waterdragers rond waar je een glas water kunt kopen en die heel graag voor geld op de foto willen.
We gaan eerst een kijkje nemen in één van de soeks, het zijn twee lange, smalle straten, met hele kleine propvolle winkeltjes waar van alles te koop is, lampen, aardewerk, schoenen, zoetigheid, stoffen, kleding etc. etc. en als je van plan bent iets te kopen is het zaak goed af te dingen. Iedereen probeert je wat te verkopen maar als je vriendelijk aangeeft geen interesse te hebben, dringen ze niet aan. In verschillende delen van de medina worden goederen gemaakt, van meubels en ijzerwerk tot sandalen en muziekinstrumenten.
Rond twee uur zijn we terug op het “PLACE JEMAA EL FNA”, een open ruimte tussen de oorspronkelijke kashba en de soeks. Niemand weet wanneer het plein precies is ontstaan en ook niet wat de naam betekend, de gangbaarste vertaling is “Samenkomst van de doden”, een passende naam die verwijst naar de publieke vertoning van de hoofden van o.a. criminelen, tot ver in de 19de eeuw was het plein een executieplaats. Vanaf het dakterras waar we een hapje eten hebben we een grandioos uitzicht over het hele plein.
Het bijna 1000 jaar oude Marrakesh trekt toeristen uit alle windstreken van de wereld aan, het is er gezellig en sfeervol en het is een geweldige ervaring om daar rond te kunnen lopen.
DINSDAG 8 MAART
We beginnen deze dag met het installeren van de internet dongel (een koopje! 25 euro inclusief 30 dagen internet) die we gisteren bij één van de vele Telecom winkeltjes hebben gekocht. Wat een luxe, rustig vanuit de camper internetten wanneer we maar willen, direct van de gelegenheid gebruik gemaakt en even zitten skypen.
We gaan vandaag weer naar Marrakesh, hebben gisteren het camping busje besproken, maar dat pakt even anders uit. Als we bij de receptie komen staan er een heel stel zgn. “Grande Taxi’s”, het camping busje en een grote groep personen die allemaal naar de stad willen. We worden met z’n zessen in een taxi gepropt, 2 personen op één voorstoel en 4 personen achterin, moet kunnen!!, we voelen ons als haringen in een ton! Geen erg prettige manier om ons te verplaatsen, maar altijd beter dan het hele stuk te moeten lopen.We hebben het plan opgevat om vandaag een rit te maken met de Bus Touristique, de route duurt anderhalf uur en je kunt overal in en uitstappen. Als we bij de bus staan worden we aangesproken door een koetsier van één van de vele koetsen die rondrijden in Marrakesh, hij biedt ons een rit van drie uur aan voor 500 dirham en wil ons overal heen brengen waar we maar naar toe willen. Er wordt even overlegd en we zijn er al snel uit, we nemen het aanbod aan en we worden in een relaxed tempo rondgereden door de stad.
Om te beginnen rijden we naar het Palais Bahia, letterlijke betekenis “Schittering”. Het werd in 1867 als herenhuis gebouwd door een voormalige slaaf die was opgeklommen tot kamerheer. Eind 19de eeuw werd het geheel uitgebreid met o.a. een moskee en hamam. Het is een prachtig gebouw met mooie mozaïek vloeren en prachtig gebeeldhouwd stucwerk, maar vooral de schitterende wanden en plafonds zijn spectaculair. Als de koning in de stad is wordt een gedeelte van het paleis nog altijd gebruikt en dan is het uiteraard niet toegankelijk voor publiek.
Na de kashba gaan we in een rustig tempo richting Jardin Majorelle, op deze rit zien we een heel ander Marrakesh, geen smalle straatjes, kleine winkeltjes of krotwoningen, maar brede wegen met palmbomen aan weerskanten, mooie huizen, appartementen, hotels en het Casino, een behoorlijke tegenstelling als je eerst door het meest oude gedeelte hebt gereden. Maar dit is ook Marrakesh.
Jardin Majorelle, een 5 ha. grote botanische tuin, ontworpen door de Franse schilder Jacques Majorelle, werd jaren later eigendom van Yves Saint Laurant en opengesteld voor publiek. Een prachtig aangelegde tuin met bamboebosjes, dwergpalmen, agaven en werkelijk prachtige soms meters hoge cactussen. Heerlijk om hier rond te lopen en te genieten van elk hoekje waar je weer een ander zicht hebt op deze prachtige tuin. De paden zijn geflankeerd door fel gekleurde bloempotten, twee kleuren blauw, oranje en geel.
De koetsier die zowel Frans als een beetje Engels spreekt is ook onze gids, we hebben geen koptelefoon nodig om te weten wat we onderweg allemaal zien, hij verteld met veel enthousiasme en vaak met trots wat we allemaal zien en ook wat we wel en niet mogen fotograferen, want alles wat met de koning te maken heeft mag beslist niet worden gefotografeerd! Eenmaal terug van deze bijzondere rit zoeken we een leuk terrasje om een hapje te eten en om vijf uur staat onze “Grande Taxi” weer klaar om ons terug te brengen.
Terugkijkend op de dag zijn we het erover eens dat we geen spijt hebben gehad van de beslissing met de koetsier in zee te gaan. Niemand van ons zou zo iets gedaan hebben als we alleen op pad waren, maar met z’n allen was het een groot succes.
WOENSDAG 9 MAART
Gisteravond de eerste Marokkaanse regen, het heeft een uurtje zachtjes geregend dus veel stelde het niet voor, wanneer we voor het laatst regen hebben gehad kunnen we ons niet 1, 2, 3, meer herinneren. Vanochtend ziet het er weer goed uit, een beetje zon en een beetje wolken, prima dag! We blijven vandaag nog op de camping in Marrakesh en gebruiken deze dag voor wat huishoudelijke klusjes, foto’s uitwisselen, plannen maken voor morgen en lekker onderuit zakken met een boek, dat hebben we wel verdiend na 2 dagen Marrakesh!
DONDERDAG 10 MAART
Langs de weg naar boven staan weer groot een aantal toeristische stalletjes met mineralen en de onvermijdelijke kruiken en aardewerken potten en in de dorpen waar we doorheen rijden is het een komen en gaan van ezels, ze zijn afgeladen, een heel andere manier van boodschappen doen dan wij gewend zijn. Het is bewolkt en het regent regelmatig en de toppen van de Hoge Atlas zijn in wolken gehuld, erg jammer! De pas is 2260 meter hoog en boven de 2000 meter krijgen we zelfs te maken met natte sneeuw!
De weg over de Tizi-n-Tichka pas is werkelijk een adembenemend mooie route. De steile wanden de diepe kloven, de gigantische keien en de verschillende kleurschakeringen zijn werkelijk grandioos en de oh’s en ah’s komen weer regelmatig voorbij, in één woord SCHITTEREND!!!! Wat is de natuur het hier prachtig! Een opvallend detail: de bovenkant van de bergen aan de zuidkant zijn bijna allemaal recht, net als de Tafelberg in Zuid Afrika.
We hadden het plan opgevat nog een kijkje te gaan nemen in de Kashba Aït-Benhaddou maar het regent nog steeds en we besluiten door te rijden naar camping Tissa, 20 kilometer voor Ouarzazate. Als we geïnstalleerd zijn worden we door de eigenaar van de camping uitgenodigd voor een welkoms thee. Daar hoorden we ook dat het hier sinds oktober niet meer geregend heeft, hadden wij even pech vandaag!
Weer een dag met duizend en één indrukken in de omgeving van duizend en één nacht en ondanks dat het weer wat tegenviel hebben we met volle teugen genoten!!!!
VRIJDAG 11 MAART
We gaan vandaag ieder voor zich op pad. Rob en Adrie vertrekken als eerste, wij volgen een half uur later en Nick en Joke sluiten de rij. Aan het eind van de dag ontmoeten we elkaar weer op camping Le Soleil in de Todra Kloof. We rijden langs de studio’s in Ouarzazate waar diverse films zijn opgenomen, o.a. Lawrence of Arabia, Gladiator en een mini serie over Ben Hur. Het is 10 graden als we door de moderne stad rijden met mooie huizen en appartementen en voor zover wij Ouarzazate gezien hebben, geen krottenwijken.
Na Ouarzazate nemen we de N-10 de “Vallée du Dadès”, ook wel de Kashba route genoemd. een weg dwars door de woestijn waaraan tientallen Kashba’s staan. Het is geen zandwoestijn zoals we dat uit films kennen, maar een ondergrond van steen vermengd met leem en ook hier en daar nog wel wat kleine groene struikjes. Het is een vrij rustige route, soms is het vlak en soms zien we heuvels en heel ver weg de bergen. In de kleinere dorpjes waar we doorheen rijden zien we weer de inmiddels bekende taferelen.
Uit Rough Guide: Kashba’s zijn versterkte huizen voor de heersende families. Het zijn massieve bouwwerken die bij gebrek aan ander materiaal zijn opgetrokken uit klei van de rivieroevers. Deze unieke en waarschijnlijk inheemse bouwwerken van de Berbers zijn vaak monumentaal en de schuine torens zijn prachtig versierd met krachtige reliëfs of schilderingen.In Aït Benhaddou staat één van de mooiste en best bewaard gebleven Kashba’s die veel toeristen trekt en staat op de werelderfgoed lijst van de Unesco.
Tussen El-Kelaâ M’Gouna en Boumalne is een langgerekte smalle bebouwing en de regen van de afgelopen twee dagen verzamelt zich op de lager gelegen delen, op sommige plekken gutst het water over de straat en op andere plekken staan grote plassen, het water kan niet weg op de stenen ondergrond. In Boumalne nemen we de afslag naar de “Gorges du Dadès” een kloof in de Hoge Atlas met hoge kalkstenen kliffen en vreemd gevormde uithollingen.
De rotspartijen in kloof hebben steeds weer een andere kleur, van diep rood tot bijna oranje, bruin tinten, grijs en antraciet. Ook hier gutst het water regelmatig over straat en het is bijzonder om te zien hoe de rivier en de stroompjes over de weg de kleur van de rode huizen en de rotsen hebben aangenomen. Hoe hoger we komen hoe minder rood de bergen worden en ook het water neemt daar weer een meer natuurlijke kleur aan.
Grote brokken steen liggen langs de kant van de weg en sommigen zijn zo afgesleten dat het hele grote paddenstoelen lijken. Het meest merkwaardig vinden we de bergwanden die lijken op hersenen. Grote, mooi afgesleten stenen lijken los op elkaar te liggen en vormen zo samen een bergwand, maar dat is natuurlijk niet waar, alleen de top is in de afgelopen miljoenen jaren zo afgesleten dat het lijkt alsof ze los zijn van het onderliggende massief. We hebben zoiets nog nooit gezien, echt bijzonder!
Ook vandaag zijn de oh’s en ah’s weer niet bij te houden! De kloof wordt steeds smaller en hoe verder we de kloof in rijden hoe meer stenen er op de weg liggen en hoe slechter het wegdek wordt, na bijna 40 kilometer keren we om, wij rijden dan al op 1850 meter hoogte en gaan weer terug naar de Boumalne, een super ervaring rijker in een kloof van ongekende schoonheid, zelfs bijzonder in het druilerige weer van vandaag!
We volgen de N-10 verder naar het oosten en het stuk na Boumalne is weer onbewoond en gaat door de woestijn. In Tenehir, slaan we links af en rijden de Gorges du Todra in. Na 8 kilometer is de camping waar we met onze reisgenoten hebben afgesproken. Zij hebben al een plekje gevonden, kwamen veel eerder aan dan wij omdat zij de Gorges du Dadès hebben overgeslagen, beide stellen waren daar al eerder geweest. Op hun aanraden hebben wij de kloof gereden, een goede tip is altijd welkom. We hebben genoten!
ZATERDAG 12 MAART
Wat ziet de wereld er anders uit vandaag, we kunnen weer kilometers ver kijken, toch wel erg jammer dat het gisteren in de Gorges du Dadès zo slecht was, als we ooit nog een keer weer naar Marokko gaan, gaan we zeker de kloof nog een keer bekijken maar dan met mooi weer.
In Tinejad drinken we op één van de vele terrassen een kop koffie en aan de overkant van de weg is een overdekte markt en daar gaan we weer wat vers inslaan. We komen terug met sinaasappels, bloemkool, paprika, wortel en tomaten, 2 zakken vol voor nog geen 2 euro.
Regelmatig passeren we plekken waar, als het erg nat is, het water over de weg kan stromen, het staat overal goed met borden aangegeven, gelukkig voor ons is het nu erg droog en krijgen we geen natte voeten. Halverwege Tinejads en Erfoud staan een concentratie tenten waar ze souvenirs verkopen. Ze hebben hier een ondergronds irrigatiesysteem van 7 km lang, water is er dus voldoende. Je kunt hier ook met de camper overnachten.
Het begint al wat zanderiger te worden, kleine zandbultjes langs de kant van de weg en wat over de straat gewaaid zand vallen op. Rob en Adrie hebben hier 5 jaar geleden in een zandstorm gereden, nu is gelukkig glas helder en zonnig. Ook zien we hele lange stukken waar palmbomen staan, het vochtgehate in de grond is hier dus aardig op nivo, want alleen daar waar water in de grond zit kunnen palmbomen groeien.
In Erfoud nemen we de afslag naar Ressani, en daar gaan we op zoek naar zo’n mooie gekleurde Marrokkaanse mat die we voor de camper kunnen leggen, we hebben ze niet kunnen vinden en zullen het nog even met de geleende meter van Rob moeten doen. Na Ressani wordt het steeds zanderiger en in de verte doemen de eerste rode zandduinen van de woestijn op. Door de reflectie van de zon op de duinen hebben de onderkanten van de wolken dezelfde kleur als de duinen.
In Merzouga gaan we op zoek naar een geschikte camping, het liefst willen we onder een palmboom staan met uitzicht op de woestijn. De eerste camping wordt afgekeurd, de tweede “Ksar Sania”, hier zijn Rob en Adrie vijf jaar geleden geweest, moet een betere optie zijn. Bij aankomst blijkt dat de camping en alles wat er toen was is verdwenen, een overstroming in mei 2006 heeft veel vernietigd en meer dan 100 huizen in het stadje en een aantal Auberges zijn toen met de grond gelijk gemaakt.
Alles moest opnieuw worden opgebouwd. Ze zijn inmiddels een aardig eind op weg, de toegangspoort, de receptie, het restaurant, het woonhuis en het toiletgebouw zijn weer klaar en moeten alleen nog worden geverfd. Er is nu een verhoogde plek gemaakt waar een paar campers op kunnen staan. We besluiten hier in ieder geval even te blijven en dan kijken we wel weer verder. ’s Avonds gaan we met z’n allen eten in het gezellige restaurant. Het is Rob en Adrie’s trouwdag en dat moet gevierd worden!
ZONDAG 13 MAART
We blijven lekker een dagje keutelen op de camping, hebben wel geen direct uitzicht op de duinen, maar dat is maar goed ook. Er staat een stevige wind die bij ons wordt gebroken door een paar piramide vormige lemen huisjes en aan de duinen rand is het stof eten. We zitten dus prima!
KLIK HIER VOOR MEER FOTO'S